Cluster Centraal omvat een zone net buiten de Antwerpse Ring, van de tunnelmond van de Craeybeckxtunnel in het zuiden tot de Zurenborgbrug in het noorden. Intra muros maakt ook een geluidsmuur ter hoogte van Wolvenberg, tussen de Ring en de spoorweg, deel uit van dit voorontwerp. Het ontwerp voor Cluster Centraal strekt zich zo uit over een afstand van 2,7 km en is zo’n 20 hectare groot.

Naast Cluster Centraal zijn er nog twee andere projecten binnen Ringpark Groene Vesten die worden uitgewerkt. Namelijk de Next Generation Concrete Surface en Pomppark Zuid. Voor het eerste sleept het Agentschap voor Wegen en Verkeer (AWV) groeven in het wegdek van de Ring die voor een geluidsreductie zullen zorgen. Voor Pomppark Zuid werd het ontwerp afgerond en zijn de voorbereidende werken gestart in het najaar van 2024.

Het voorontwerp van Cluster Centraal is een verdere uitwerking van het landschapsontwerp van Ringpark Groene Vesten, en is het resultaat van besprekingen tijdens verschillende werkbanken, -sessies, -ateliers en Ringdagen.

Ringpad voor fietsers en voetgangers

Het bestaande Ringfietspad van 4 meter breed wordt vernieuwd. Dit nieuwe ‘Ringpad’ zal bestaan uit een 6 meter breed fietspad en een voetpad van 2 meter breed. Het Ringpad gaat telkens onder de verschillende bruggen door, waardoor er vlotte en veilige verbindingen komen tussen de verschillende parkdelen. In de onderdoorgangen zullen, naast de geluidsmuur en het Ringpad, ook ecologische corridors worden aangelegd die de verschillende groenstructuren verbinden en de migratie van verschillende diersoorten langs de Ring mogelijk maken.

Spons voor omliggende wijken

Cluster Centraal wil als spons dienen voor de omliggende wijken. Wadi’s vangen het water uit de wijken op en laten het infiltreren. In de laagste delen van de wadi's wordt een kleilaag voorzien waardoor water er permanent zal blijven staan. Zo wordt natte natuur gecreëerd die bijdraagt aan de biodiversiteit van het park. Alle wadi's worden met elkaar gekoppeld tot één watersysteem.

Geluidswerende muur

Een geluidswerende muur van 2,7 km lang zal, samen met het Ringpad, de ruggengraat van het nieuwe park vormen. Die zal bestaan uit schanskorven gevuld met lavasteen, en zal een imposante façade van tussen de 4 en 8 meter hoog vormen langs Ring- en parkzijde, die het park zal afscheiden van de Ring. Zo komt het achterliggende park in de geluidsluwte te liggen, en er is ook een positieve impact op de luchtkwaliteit achter de muur. Opgehoogde groenbermen breken de hoogte van en het zicht op de geluidsmuur, en geven zo het gevoel door een park te fietsen.

Ter hoogte van Wolvenberg komt er een extra geluidsmuur aan de andere kant van de Ring, die het natuurgebied dat zich ten noorden van de Ring bevindt, daarvan afschermt.

Samenvoeging tot grote kwalitatieve parkruimte

Het voorontwerp van Cluster Centraal zet zo veel mogelijk ruimte dicht bij de Ring om in publiek groen. Door steile bermen aan te leggen, kan op verschillende plekken vele meters park gewonnen worden. Zo veel mogelijk ‘restruimte’ en ongebruikte publieke ruimte wordt omgezet naar kwalitatieve parkruimte.

Zo is Cluster Centraal een aaneenrijging van acht deelparken langs de Ring, elk met hun eigen identiteit en karakteristieken.

• Verborgen tuin

In het meest zuidelijke stuk van Cluster Centraal ligt deze groenzone tussen twee delen van de Floraliënlaan. Ze is grotendeels privé-eigendom. Er zijn dan ook twee scenario’s uitgewerkt. In het minimumscenario sluit het Ringpad aan op de Floraliënlaan en stopt de geluidswerende muur aan de kruising van de Coremansstraat met de Floraliënlaan. In het maximumscenario lopen de geluidsmuur en het Ringpad door tot aan de Craeybeckxtunnel en wordt deze groenzone omgevormd tot een kwaliteitsvolle groene oase.

• Leeuwerikpark

Het bestaande Leeuwerikpark is vandaag al een grote groene ruimte met veel hoogstammige bomen. Het voorontwerp voorziet bijkomend natte zones met wadi’s. De huidige speeltuin wordt behouden en aangevuld met een speelnatuurzone.

• Fietsbrug Grotesteenweg

Vanuit het Leeuwerikpark zal het Ringpad onder de Grotesteenweg duiken, om nadien terug te stijgen en via een gloednieuwe fietsbrug de oprit naar de Ring te kruisen en dan door de geluidsmuur terug de parkzone te betreden. In het voorontwerp is de fietsbrug opgevat als een lichte constructie met transparante wanden.

Ontwerpteam Ringpark Groene Vesten

• Park Brialmont

Ter hoogte van Park Brialmont betreedt het Ringpad vanaf de fietsbrug doorheen de geluidswerende muur opnieuw de Cluster Centraal. Aan de parkzijde van de muur sluit het pad dan weer aan op de Grotesteenweg. Het voorontwerp voorziet vlonderpaden doorheen het natuurgebied Brilschans, die ook aansluiten op het Ringpad.

• Polygoonpark

Het Polygoonpark is een smalle zone aan de Polygoonstraat en het bedrijvenpark aan de Posthofbrug met groen, volkstuinen en een hondenweide. Deze zone ligt ongeveer op dezelfde hoogte als de Ring, waardoor de geluidsoverlast aanzienlijk is en de geluidswerende muur hier 8 meter hoog zal worden gemaakt.

Het voorontwerp stelt voor om de muur te bekleden met groene bermen om een sterker parkgevoel op te wekken. Behalve een nieuw ontwerp voor de volkstuinen en de hondenweide is er ruimte voor een lokale evenementenzone, water, en een speelzone.

Ontwerpteam Ringpark Groene Vesten

• Bruggenpark

Deze smalle strook bevindt zich tussen de Ring en de pijlers van de Posthofbrug en twee spoorbruggen, waardoor er vandaag veel geluidsoverlast is en verblijf onmogelijk is. De geluidsmuur zal onder de bruggen doorlopen. Deze zone focust meer op passage, inclusief een eco-passage, en een open watersysteem met wadi’s.

• Park Groenenhoek

Groenenhoek is het gebied tussen de spoorbruggen en de Borsbeekbrug. Vandaag is het voornamelijk een groene doorgang van het Ringfietspad met aansluitingen naar de wijk en de Borsbeekbrug. De versnipperde eigendomssituatie beperkt de mogelijkheden. Het Ringpad vormt hier het knooppunt met de fietssnelweg F11 (Antwerpen – Lier). De bestaande speeltuin en het trapveldje aan de Corneel Jaspersstraat blijven behouden. Er worden nieuwe wadi’s gevormd. De groenstrook achterin, tussen de gebouwen, is een bestaand bos dat blijft behouden. Het wordt toegankelijk gemaakt met paden en deels omgevormd tot een speelbos.

Ontwerpteam Ringpark Groene Vesten

• Park Rodekruislaan

Aan de Rodekruislaan vormt het huidige Ringfietspad een barrière tussen de wijk en het park, wat soms conflicten oplevert tussen fietsers en parkgebruikers. Door het Ringpad dicht tegen de geluidswerende muur aan te leggen, zullen die verdwijnen. Het bestaande hondenpark komt in het voorontwerp dichter bij de wijk. Ook de huidige speeltuin blijft, zij het deels anders ingeplant. Tot slot zullen wadi’s met zittrappen het mogelijk maken om te verpozen met zicht op het park en de speeltuin.

Ontwerpteam Ringpark Groene Vesten

Meer info

AG Vespa, het autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten in Antwerpen, coördineert het Ringpark Groene Vesten, en dus ook Cluster Centraal. Het ontwerpteam is BUUR-Latz-Greisch-SWP in samenwerking met Antea en Levuur.

Na dit voorontwerp wordt nu het definitieve ontwerp opgestart, en als alles vlot verloopt zullen de werken starten in 2026.

Ontwerpteam Ringpark Groene Vesten